Narodowe Muzeum Morskie w Gdańsku
Opublikowaniem obszernej, dwujęzycznej monografii wraka średniowiecznego statku odkrytego w Zatoce Gdańskiej zakończyła się wieloletnia praca naukowo-badawcza Narodowego Muzeum Morskiego w Gdańsku (NMM), na którą złożyły się: sporządzenie podwodnej dokumentacji znaleziska, jego wydobycie, konserwacja, częściowa rekonstrukcja, rekonstrukcja 3D, ekspozycja, wszechstronne analizy oraz wprowadzenie wyników badań w światowy obieg naukowy. Każdy z etapów tych prac stanowił wyzwanie dla kolejnych ekip pracowników NMM ze względu na pionierski charakter działań. Był to największy taki projekt zrealizowany dotychczas w Polsce.
Szczątki statku towarowego z około 1408 roku, a zwłaszcza różnorodne partie jego ładunku, odnalezione w Zatoce Gdańskiej, okazały się – ze względu na unikatowość i różnorodność towarów wchodzących w skład tego ładunku oraz znakomity stan zachowania mimo sześciuset lat przebywania na dnie morskim – jednym z najciekawszych odkryć w tej grupie znalezisk w skali światowej. Na ponad 20 ton ładunku złożyły się: beczki zawierające żelazo, smołę i wosk, opasane łykowymi obejmami wiązki sztab żelaznych, ciosy i klepki dębowe, a przede wszystkim liczne wlewki miedzi, od których anonimowy wrak nazwano Miedziowcem.
Przeprowadzone w latach 1974-1981 podwodne prace archeologiczne można uznać za punkt zwrotny w rozwoju archeologii i muzealnictwa morskiego w Polsce. Ranga odkrycia spowodowała, że zapoczątkowano systematyczne archeologiczne badania podwodne w polskich obszarach morskich, a ich kontynuacja umożliwiła rozwijanie niezbędnego zaplecza koniecznego do prowadzenia tego typu prac. Archeologia morska stała się międzynarodową wizytówką NMM, przyczyniając się do nawiązania kontaktów i rozwoju współpracy z wieloma instytucjami naukowymi i muzeami na świecie. Jednocześnie wzbudzono duże zainteresowanie podwodnym dziedzictwem kulturowym Bałtyku w szerokich kręgach społecznych. Także przedsięwzięcia związane z konserwacją wraka i jego ładunku, w związku z gabarytami elementów konstrukcyjnych, różnorodnością poddawanych zabiegom konserwatorskim materiałów, a przede wszystkim długotrwałym przebywaniem zabytków w słonej wodzie, postawiły zespół NMM przed koniecznością zastosowania pionierskich rozwiązań i nawiązania współpracy międzynarodowej w tym zakresie.
W 2009 roku po zakończeniu najważniejszych zabiegów konserwatorskich przystąpiono do wykonania pełnej analizy wszystkich wydobytych zabytków i przygotowania całościowego, końcowego opracowania tego wyjątkowego odkrycia. W tym celu zrealizowano w NMM trzy różne przedsięwzięcia badawcze:
w latach 2009-2012 projekt badawczy (tzw. grant Nr N N109 2872 37) pt. Miedziowiec – wrak średniowiecznego statku i jego ładunek, finansowany przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego;
w 2012 r. zadanie pt. Inwentaryzacja wraków średniowiecznych statków w Zatoce Gdańskiej, wykonane w ramach programu: Dziedzictwo kulturowe, priorytet: Ochrona zabytków archeologicznych, dofinansowanego ze środków MKiDN;
w 2013-2014 r. zadanie pt. Monografia: Miedziowiec – wrak średniowiecznego statku, wykonane w ramach programu: Dziedzictwo kulturowe, priorytet: Ochrona zabytków archeologicznych, dofinansowanego ze środków MKiDN.
Wszystkie uzyskane wyniki badań zaprezentowano w opublikowanej w 2014 roku angielsko-polskiej monografii naukowej pt. The Copper Ship. A Medieval Shipwreck and It’s Cargo – Miedziowiec / Wrak średniowiecznego statku i jego ładunek. Książka pod redakcją naukową dra hab. Waldemara Ossowskiego z Działu Badań Podwodnych NMM ukazała się jako II tom serii Badania archeologiczne Narodowego Muzeum Morskiego w Gdańsku. Zawiera 16 opracowań szczegółowo omawiających: historię badań, metody konserwacji, budowę i rekonstrukcję 3D kadłuba wraz z określeniem własności nautycznych, a także wyniki wielu specjalistycznych analiz. Całość zaprezentowano na szerokim tle historycznym, obejmującym zarówno problematykę żeglugi na przełomie XIV i XV wieku, jak i stan budownictwa okrętowego w tamtym czasie.
Publikacja stanowi podsumowanie wykonanych badań naukowych i ma na celu upowszechnienie w kraju i zagranicą unikatowej kolekcji zabytków, a także dorobku naukowego polskich badaczy i instytucji w zakresie archeologicznych badań podwodnych na Bałtyku oraz studiów nad historią handlu morskiego w XV wieku.