Muzeum Gdańska

Ratusz Głównego Miasta Gdańska jest od 1970 r. główną siedzibą Muzeum Gdańska. Jego dolna kondygnacja to najstarsza część budynku. Pierwotnie pełniła kilka funkcji. Mieściły się tu przede wszystkim Komory: Palowa i Akcyzowa. W Palowej pobierano opłaty od przypływających i wypływających z Gdańska statków. W Akcyzowej gdańszczanie płacili podatki za artykuły żywnościowe. Przyziemie przetrwało II wojnę światową bez większych zniszczeń. W latach 1972–2014 funkcjonowała tutaj restauracja „Palowa”. Od 2015 r. pomieszczenia należą do Muzeum.

Prace rozpoczęto od kompleksowych badań: historycznych, architektonicznych, konserwatorskich. Po wykonaniu wstępnych sondaży zdecydowano usunąć bezwartościowe współczesne podłogi, sufity i grube cementowe tynki. Dzięki temu ujawniono nieznane dotąd detale architektoniczne i wystroju wnętrza. Jednym z najważniejszych odkryć były relikty malowidła ściennego z 2. ćw. XV w. ze sceną Ukrzyżowania. Pozwoliło to na wyjaśnienie dotąd nieznanej lokalizacji kaplicy ratuszowej usytuowanej właśnie w tym miejscu. Odsłonięto najstarszy (jak wykazały badania dendrochronologiczne) w Gdańsku strop belkowy z 1379–80 r. Poza tym uwidoczniono: średniowieczne wnęki, otwory okienne i drzwiowe, fragmenty posadzek, zamurowane przejścia i klatki schodowe. W XIV w. w ratuszu funkcjonowały klatki schodowe ukryte w grubych murach. Prowadziły z sal reprezentacyjnego pierwszego piętra do tylnego wyjścia na podwórze i do piwnicy. Wszystkie odkryte detale były ściśle związane z dawnym funkcjonowaniem ratusza – zwłaszcza jego przyziemia, a także z działalnością władz miejskich.

Badania zakończono szczegółowymi wytycznymi co do dalszego sposobu ekspozycji wnętrz. Przyjęto zasadę uszanowania wszystkich historycznych faz budowy i przekształceń, natomiast postanowiono o usunięciu bezwartościowych naleciałości. Równolegle z prowadzonymi badaniami powstawał projekt adaptacji historycznych wnętrz na potrzeby utworzenia nowoczesnej galerii muzealnej wraz z zapleczem.

W toku prac konserwatorskich wykonano wszystkie niezbędne zabiegi przy ceglanych murach oraz kamiennym, drewnianym i żelaznym detalu. Polegały one przede wszystkim na oczyszczeniu, dezynfekcji, wzmocnieniu strukturalnym i konsolidacji. Większe ubytki uzupełniono, natomiast pozostawiono ślady użytkowania i patyny oraz wszelkie pozostałości po dawnych detalach. Nierówności kolorystyczne scalono a powierzchnie zabezpieczono. Wytypowane fragmenty ścian pozostawiono nietynkowane z zachowanymi reliktami pierwotnego malowania czerwienią. Pozostałe pokryto cienkim tynkiem, analogicznie jak były one wykończone w późnym średniowieczu i okresie nowożytnym. Renowacji i modernizacji poddano stolarkę okienną z 1865 r.

Wszystkie nowe instalacje ukryto pod posadzką. Wykonano przewody wentylacyjne sal, nowe oświetlenie i ogrzewanie. W przyległych do ratusza pomieszczeniach umieszczono węzeł sanitarny oraz nowocześnie wyposażony, klimatyzowany magazyn sztuki i tzw. pakowalnię (zaplecze wystaw czasowych). Cała przestrzeń jest dostępna dla osób niepełnosprawnych. W jednym z pomieszczeń umieszczono kasę muzealną wraz ze sklepikiem, w innym szatnię. Uzyskano ok. 150 m² powierzchni wystawienniczej przeznaczonej na ekspozycje czasowe. Wyeksponowanie historycznych detali w pomieszczeniach przyziemia podniosło rangę ratusza – serca dziedzictwa historycznego Gdańska.

Podjęte działania przyczyniły się do poszerzenia wiedzy o ratuszu oraz funkcjonowaniu średniowiecznego i nowożytnego miasta. Utworzenie Galerii Palowa to ważny etap na drodze przystosowania ratusza do funkcji nowoczesnej instytucji muzealnej. Dzięki temu poszerzono ofertę edukacyjną, promocyjną i kulturalną.