Muzeum Narodowe w Warszawie
Wystawa „Aleksander Gierymski 1850-1901” była pierwszą tak szeroko zakrojoną, obejmującą blisko 300 dzieł prezentacją dorobku artystycznego jednego z inicjatorów wielkiej tradycji polskiego koloryzmu, modernisty odrzucającego anegdotę i historię w malarstwie, ustawicznie konfrontującego własne dokonania twórcze z nowatorskimi osiągnięciami sztuki europejskiej. Powstała w ramach projektu „Bracia Gierymscy” realizowanego przez Muzea Narodowe w Warszawie i Krakowie. Jej przygotowanie poprzedził prowadzony przez dwa lata program badawczy, którego celem była weryfikacja dotychczasowego stanu wiedzy na temat życia oraz twórczości Aleksandra Gierymskiego. Wyniki badań zostały opublikowane w towarzyszącym wystawie katalogu.
Zgromadzone dzieła – w tym także prace nigdy wcześniej nie pokazywane publicznie – stworzyły możliwość nowego, krytycznego spojrzenia na dorobek twórczy malarza, uchwycenia głównych cech jego talentu podporządkowanego wciąż na nowo podejmowanym próbom odkrywania świata natury, wyrażania prawdy o życiu współczesnego człowieka. Pozwoliły lepiej zrozumieć cechującą go niezależność artystyczną, nowatorską śmiałość eksperymentów warsztatowych wynikających z fascynacji problematyką światła oraz koloru. Jego twórczość, poparta wnikliwą obserwacją natury, podporządkowana absolutnej logice i konsekwencji w budowie obrazu, była zjawiskiem niezwykłym na tle malarstwa polskiego 2 poł. XIX w. Gierymski był postrzegany jako prekursor realizmu zrywający ze sztywnymi regułami malarstwa akademickiego, jako impresjonista owładnięty ideą przetransponowania światła w zespół plam barwnych, wreszcie symbolista, który odrzucił naturalistyczny imperatyw naśladowania natury na rzecz intensywnego jej wyrażania. Te różnorodne „oblicza” artysty znalazły odzwierciedlenie w koncepcji wystawy i jej aranżacji przestrzennej.
Układ ekspozycji odzwierciedlał kolejne etapy rozwoju twórczości Gierymskiego. Główny wątek narracji koncentrował się wokół jego eksperymentów dotyczących analizy zjawisk świetlnych i możliwości ich odwzorowania na powierzchni płótna, a także umiejętności dostosowywania środków artystycznego wyrazu do charakteru zagadnienia malarskiego, z którym chciał się zmierzyć. Wokół dzieł o znaczeniu kluczowym dla oeuvre Gierymskiego – m.in. takich jak Sjesta włoska, W altanie, Święto Trąbek, Anioł Pański - były ugrupowane prace o zbliżonej tematyce, rysunki, szkice przygotowawcze i studia plenerowe, a także fotografie, którymi posługiwał się przy opracowywaniu kompozycji. Pozwalało to lepiej zrozumieć jego metody warsztatowe oraz zmagania twórcze towarzyszące powstawaniu kolejnych dzieł. Po raz pierwszy zaprezentowano w tak szerokim wyborze rysunki artysty oraz wykonane na ich podstawie ryciny, publikowane w ówczesnej prasie. Praca ilustratorska, przez wiele lat stanowiła istotny nurt działalności twórczej Gierymskiego, często była jedynym źródłem utrzymania, a dotychczas pozostawała zjawiskiem słabo rozpoznanym i niedocenianym przez historię sztuki.
W okresie trwania wystawy był realizowany program imprez towarzyszących, m.in.: spotkania z publicznością, wykłady, warsztaty familijne, spacery śladami miejsc związanych z życiem artysty, a także zajęcia dla grup szkolnych. W maju 2014 w Muzeum Narodowym w Warszawie została zorganizowana interdyscyplinarna sesja naukowa dająca możliwość prezentacji poglądów współczesnych badaczy na dorobek twórczy oraz osobowość Aleksandra Gierymskiego.
W opinii społecznej wystawa była postrzegana jako jedno z najważniejszych wydarzeń w kulturalnym życiu Warszawy w 2014 roku. Potwierdza to rekordowo wysoka frekwencja (blisko 100 0000 widzów) oraz fakt, że wiele osób odwiedziło ją przynajmniej dwukrotnie – indywidualnie oraz uczestnicząc w oprowadzaniach organizowanych przez Dział Edukacji. Wystawa wzbudziła także ogromne zainteresowanie mediów, była tematem licznych recenzji w prasie, audycji radiowych i prezentacji telewizyjnych. Została bardzo dobrze oceniona przez grono krytyków, stałych uczestników programu „Tygodnik Kulturalny” (emisja TVP Kultura, 11.04.2014). Wystawa oraz towarzyszący jej katalog zyskały również uznanie w środowisku historyków sztuki.