Muzeum Miejskie w Żorach

„Wystawa Nasza tożsamość. Pretekst do rozmowy” jest elementem stałej oferty wystawienniczej Muzeum Miejskiego w Żorach. Razem z Polskim poznawaniem świata stanowią całość koncepcyjną. W myśl tezy, że bez świadomości własnej tożsamości nie ma mowy o zrozumieniu świata otaczającego, zwłaszcza w kontekście kultur pozaeuropejskich, wystawa Nasza tożsamość jest idealnym dopełnieniem poznania. W ten sposób wypełniona zostaje również misja Muzeum, zgodnie z którą: Poznawanie świata zaczyna się w muzeum.

Nasza tożsamość została opracowana z myślą o lokalnej społeczności, ale jej charakter ma znamiona uniwersalności. Dotyka aktualnego tematu, a współczesne zjawiska postmoderny potwierdzają słuszność prowadzenia dialogu na ten temat. Zarówno brak świadomości własnej tożsamości, jak również jej wypaczone rozumienie, skutkują poważnymi zakłóceniami w komunikacji społecznej. Wystawa pokazuje, że przyglądamy się sobie, swojej historii, przyglądamy się innym, aby zrozumieć sens i dać odpowiedź na pytanie: „Kim jestem?”. Wystawa jest więc zarówno efektem badań naukowych, jak i pretekstem do ich kontynuacji.

Wyzwaniem i problemem wystawienniczym było przełożenie czysto abstrakcyjnych rozważań na język przedmiotów przy zachowaniu maksimum czytelności i jakości przekazu.

Należało pokazać złożoność problemu w taki sposób, aby wystawa nie była czytana jak gotowa odpowiedź.

Wystawa została potraktowana również jako źródło działań projektowych komentujących jej zawartość. Spełniony został w ten sposób muzealny postulat, wynikający z idealistycznego, naukowego podejścia: „Wystawa nie powinna być tylko oglądana. Powinna być przestrzenią do rozmowy”.

Wystawa stała się: próbą pokazania tożsamości mieszkańców Żor, ale nie tylko, inspiracją w poszukiwaniach źródeł tożsamości dla odbiorców, ścieżką poznania, wejścia w rejony, których na co dzień dotykamy w sposób mniej lub bardziej świadomy, sentymentalnym powrotem do przeszłości, ale również epicentrum twórczej wymiany myśli, sposobem na kwerendę informacji oraz pozyskanie nowych obiektów do zbiorów.

Wystawa stała się jednocześnie drogą, podczas której eksponaty pełnią funkcję znaków rozpoznawczych. Rozpoznanie przedmiotów i miejsc ma nam przypomnieć skąd jesteśmy, a więc kim jesteśmy.

Wystawa „Nasza tożsamość” mówi o tożsamości miejsca i ludzi, ale próbuje również uchwycić aspekt tożsamości w sensie historycznym i społecznym. Ekspozycja wędruje w czasie, pokazując najciekawsze wątki życia codziennego związane z kolejnymi pokoleniami. Narracja jest prowadzona z punktu widzenia współczesności – tu i teraz stanowi punkt wyjścia rozważań. Każde pokolenie reprezentowane jest przez wybrane pomieszczenie, charakterystyczne dla okresu historycznego.

Wystawa ma układ chronologiczno-problemowy. Ekspozycja dzieli się w sposób wyraźny na część etnograficzną i część historyczną. Fragmenty ekspozycji budowane są przez samych odbiorców. Każdy fragment wystawy jest elementem układanki tożsamościowej.

Na szczególną uwagę zasługują dwa momenty wystawy: „Zwierciadło czasu” oraz „Szuflandia”. W „Zwierciadle” zwiedzający przygląda się sobie w lustrze, mając w tle historię ziemi, na której żyje. Konfrontacja ma skutkować refleksją na temat zadany wystawą. Lustrzane ściany to jednocześnie miejsce, na którym można dołożyć fotokod komentujący „własną tożsamość” bądź zapoznać się z opiniami innych. Najbardziej wyjątkowym miejscem ekspozycji jest „Szuflandia”. W każdej szufladzie ukryte zostały cząstki tożsamości żorzan pod postacią eksponatów – emocjonalnych kapsuł czasu. W zabudowie pomieszczenia pozostawiono puste miejsca na obiekty dookreślające „tożsamości” zwiedzających, którzy sami kontynuują narrację wystawienniczą.

Adresowanie wystawy do lokalnej społeczności mogło spowodować jej pozostanie na poziomie status quo: wycieczek szkolnych i sporadycznych wizyt żorzan. Nie spowodowało. Wystawa jest miejscem spotkań i rozmów. Miejscem, gdzie ludzie zostawiają swoje refleksje i emocje. Rozmawiać chcą zarówno odbiorcy, jak i autorzy wystawy. Jej realizacja wyzwoliła chęć wymiany myśli i doświadczeń.