Narodowe Muzeum Morskie w Gdańsku

Od roku 2013 ekipa badawcza Narodowego Muzeum Morskiego w Gdańsku realizuje projekty naukowo - badawcze z dziedziny archeologii podwodnej, w których rozwijana jest nowatorska metoda dokumentacji podwodnej w postaci fotogrametrycznych modeli 3D wraków z Zatoki Gdańskiej. Opracowana i wdrożona przez zespół NMM nowatorska metoda fotogrametrycznej dokumentacji 3D wraków znajdujących się na dnie Morza Bałtyckiego pozwala na szybką i dokładną dokumentację wraków in situ także przy bardzo słabej widzialności pod wodą.

Korzystając z odpowiednich programów komputerowych z kategorii SfM (Structure from Motion – Struktura z Ruchu), opracowany został odpowiedni system tworzenia dokumentacji obiektów pod wodą, dzięki któremu powstają modele 3D. Modele wraków to nie tylko atrakcyjne wizualnie prezentacje, ale także uniwersalne i precyzyjne narzędzie pomiarowe dla archeologii podwodnej. Poza walorami estetycznymi prezentowane modele 3D wraków są wiernym odwzorowaniem obiektów i pozwalają na tworzenie dowolnych przekrojów, rzutów oraz animacji. Są one także skutecznym narzędziem do monitorowania oraz ochrony podwodnego dziedzictwa kulturowego. Metoda ta jest równolegle stosowana i rozwijana przez dwa ośrodki badawcze: Narodowe Muzeum Morskie w Gdańsku (wraki z Zatoki Gdańskiej) oraz Texas AM University (Projekt GNALIC). Obie instytucje są liderami w dziedzinie budowy podwodnych fotogrametrycznych modeli 3D.

W roku 2015 Narodowe Muzeum Morskie w Gdańsku rozpoczęło realizację dwuletniego projektu „Wirtualny Skansen Wraków Zatoki Gdańskiej. Ewidencja i inwentaryzacja podwodnego dziedzictwa archeologicznego”, finansowanego ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Narodowego Muzeum Morskiego w Gdańsku. Jednym z jego efektów jest specjalnie zaprojektowana strona internetowa „Wirtualny Skansen Wraków Zatoki Gdańskiej”, dostępna pod adresem www.wsw.nmm.pl, gdzie zamieszczone są fotogrametryczne modele 3D wraków z Zatoki Gdańskiej wraz z ich opisami oraz dodatkową dokumentacją powstałą w ramach projektu. Strona dostępna jest w wersji polskiej oraz angielskojęzycznej.

W Wirtualnym Skansenie Wraków, uruchomionym w grudniu 2015 roku, zamieszczono początkowo 7 modeli wraków. Były to: W-6 „Solen”, F53.31 „Głazik”, F53.27 „Porcelanowiec”, F53.14 „Portowiec”, W-21, W-23 „Lorelay” oraz F53.30 „Szklany. Z końcem roku 2016 zamieszczono 6 kolejnych wraków: W-25, W-27 „De Jonge Seerp”, F53.9 Łyżwa”, F53.13, F53.25 oraz F53.22. W następnych latach planowane jest systematyczne wzbogacanie Wirtualnego Skansenu Wraków o kolejne modele 3D obiektów podwodnych z Zatoki Gdańskiej.

Strona zawiera fotogrametryczne modele 3D, które można oglądać z dowolnej perspektywy i odległości, również w trybie pełnoekranowym. Modele obiektów podwodnych można oglądać także w smartfonach, przy użyciu urządzeń do wirtualnej rzeczywistości typu Google Cardboard lub Oculus DK1 i DK2. Wzmacnia to dodatkowo uczucie trójwymiarowości i przestrzenności prezentowanych stanowisk podwodnych.

Przeprowadzone w ramach projektu badania inwentaryzacyjne stanowisk podwodnych pozwoliły na dokładne rozpoznanie konstrukcji obiektów (wymiary elementów konstrukcji, sposoby ich łączenia). Pozyskane informacje o jednostkach i ich stanie zachowania przyczyniły się do rozszerzenia wiedzy na temat żeglugi i jednostek pływających z rejonu Zatoki Gdańskiej w okresie nowożytnym. Fotogrametryczne modele 3D stanowisk i metody ich opracowania stanowią istotny wkład w rozwój nowoczesnych, bezinwazyjnych metod dokumentacji podwodnych stanowisk archeologicznych.

Ekipa badawcza Narodowego Muzeum Morskiego w Gdańsku została nominowana do prestiżowej nagrody TRAVELERY 2015 National Geographic w kategorii „Naukowe Odkrycie Roku” za opracowanie i wdrożenie nowatorskiej metody podwodnego dokumentowania wraków w 3D.

Natomiast kierownik badań otrzymał Nagrodę Marszałka Województwa Pomorskiego w konkursie „Pomorska Nagroda Muzealna 2015” za pomysł i realizację projektu „Badania archeologiczne wraków z Zatoki Gdańskiej z zastosowaniem fotogrametrycznej dokumentacji 3D”.