Muzeum Warszawy

„Skąd się biorą warszawiacy? Migracje do Warszawy XIV-XXI w.” to projekt badawczy, którego celem była analiza zagadnienia migracji do Warszawy od czasów lokacji miasta do współczesności. Tak szeroka perspektywa wymagała podejścia ponaddyscyplinarnego i udziału zarówno badaczy przeszłości (historyków i archeologów, kulturoznawców), jak współczesności (socjologów, psychologów społecznych). W ramach projektu przeprowadzone zostały badania współczesnych mieszkańców Warszawy, przy użyciu metod ilościowych (wywiady CAPI) i jakościowych (wywiady pogłębione i spacery), w celu ustalenia relacji między grupami urodzonych w Warszawie oraz przyjezdnych, a także zbadania procesów adaptacji do życia w Warszawie i budowania więzi z miastem. Część historyczna obejmowała natomiast opracowania tematów związanych z migracją do Warszawy ludności z terenów Rzeczypospolitej, a także obcokrajowców, którymi kierowały różne względy ekonomiczne, polityczne i kulturowe.

Wyniki badań prezentowane były podczas dwudniowej konferencji o charakterze międzynarodowym, z udziałem Partnerów Projektu pn.”Modernizacja, konserwacja oraz digitalizacja obiektów zabytkowych siedziby głównej Muzeum Warszawy przy Rynku Starego Miasta w Warszawie”. W trakcie obrad:

• przybliżona została skala zróżnicowanego kulturowo i geograficznie pochodzenia mieszkańców Warszawy;
• przedstawiony został wkład i zaangażowanie osób przyjezdnych w budowanie miasta;
• udało się podważyć stereotyp „słoika”, na podstawie wyników badań historycznych i społecznych;
• podjęty został temat mieszkańców warszawskich dzielnic zamieszkiwanych przez przyjezdnych: w perspektywie historycznej Woli, zaś we współczesnej- Białołęki

Otwarta formuła spotkania, podczas którego odbyło się kilka dyskusji, ujawniła zainteresowanie tematem nie tylko wśród naukowców, ale również mieszkańców miasta. Dlatego materiały rejestrujące przebieg konferencji zostały opublikowane w Internecie (https://www.youtube.com/playlist?list=PLLx0CbmwjjN4Y4Sfa_ch1ajI6UDmxc_Qx), a na stronie Muzeum Warszawy zamieszczone zostały abstrakty wystąpień w dwóch wersjach językowych (http://muzeumwarszawy.pl/dzialalnosc/projekty/konferencja-skad-sie-wzieli-warszawiacy-konsekwencje-spoleczne-ekonomiczne-i-kulturowe-migracji/). Materiały te wzbudziły duże zainteresowanie, Muzeum Warszawy zostało zaproszone do udziału w międzynarodowym projekcie „Migratons: Cities. (Im)migration and Arrival Cities”, zainicjowanym w 2016 roku przez ICOM-CAMOC. Pierwsza prezentacja wyników badań na temat migracji do Warszawy miała miejsce podczas konferencji w Atenach, w lutym 2017.

Badania na temat migracji były kontynuowane w roku 2016, ich podsumowaniem jest publikacja „Skąd się biorą warszawiacy? Migracje do Warszawy XIV-XXI w.”. Kilkunastu autorów z rożnych ośrodków muzealnych i akademickich opublikowało w niej wyniki swoich prac nad historią migracji do Warszawy, koordynowanych przez zespół Muzeum Warszawy. Książka zawiera także opracowania prowadzonych na zlecenie Muzeum i Urzędu Miasta badań społecznych. Cennym uzupełnieniem w stosunku do tematyki konferencji są zagadnienia dotychczas nieobecne w historiografii, m.in. poświęcone Rosjanom w XIX- i XX-wiecznej Warszawie. Jest to pierwsza publikacja, w której podjęta została próba syntetycznego, przekrojowego zarysu problemu migracji do stolicy, w perspektywie ponaddyscyplinarnej (archeologia, historia, demografia historyczna, socjologia, psychologia społeczna).

Projekt został zgłoszony do nagrody „Sybilla”, ponieważ badania w pełni wpisują się w strategię Muzeum, zwłaszcza misję poznawania tożsamości współczesnej i dawnej Warszawy oraz jej mieszkańców. Wyniki badań stanowią podstawę do działań edukacyjnych i wystawienniczych, których celem jest przybliżanie zagadnienia „nowych warszawiaków”, „warszawiaków z wyboru”. Ponadto, współpraca nawiązana z ICOM-CAMOC daje szansę wykorzystania wyników w nowym projekcie o charakterze międzynarodowym i ponaddyscyplinarnym.