Muzeum Architektury we Wrocławiu

Wystawa „Droga ku nowoczesności. Osiedla Werkbundu 1927-1932”, to pierwsza wystawapoświęcona nowoczesnym modernistycznym osiedlom, na której udało się zgromadzić razem sześćwzorcowych osiedli Werkbundu. Było to możliwe dzięki dobrej współpracy wielu instytucji miejskich, które wsparły nasze ambitne przedsięwzięcie logistycznie i finansowo oraz instytucjom kultury, które wypożyczyły eksponaty.

Wystawy wzorcowych osiedli zostały zrealizowane z inicjatywy Werkbundu w sześciu europejskich miastach: Stuttgart (1927), Brno (1928), Wrocław (1929), Zurych (1931), Wiedeń (1932), Praga (1932). Stały się poligonem, na którym testowano pomysły nowych rozwiązań technicznych i technologicznych (np. prefabrykację) oraz materiały wraz z nowatorskim sposobem ich zastosowania. Celem architektów – w obliczu ogromu zniszczeń będących wynikiem I wojny światowej i ogromnego deficytu mieszkań – była budowa jak największej liczby tanich i wygodnych mieszkań spełniających podstawowe wymagania przynależne każdemu, jak dostęp do światła i zieleni. Wystawy były także miejscem, gdzie potencjalni mieszkańcy mogli zapoznać się nie tylko z innymi formami budynków niż te, do których przywykli, ale zobaczyć wnętrza wraz z wyposażeniem. Architekci projektowali bowiem całościowo: architekturę, meble pokojowe i kuchenne, wyposażenie łazienek, zasłony, elementy dekoracyjne... Ważną rolę pełnił też kolor – barwy podstawowe, nasycone, stosowane głównie w detalu (np. framugi okien i drzwi) oraz we wnętrzach. Na zewnątrz budynki w większości były tynkowane na biało. Stąd potoczna nazwa „biała architektura”. Mimo różnic, wynikających m.in. z przynależności narodowej architektów, tę nowoczesną i funkcjonalną architekturę definiowały cechy wspólne nadające jej znamiona odrębnego stylu.

Założeniem scenariusza wystawy było pokazanie dzisiejszemu odbiorcy nowatorstwa architektury europejskiej okresu międzywojennego, widocznego nie tylko w bryle budynków, ale i w sposobie aranżacji wnętrz i ich wyposażeniu. Chodziło też o pokazanie korzeni współczesnej architektury. Służyć temu miały zgromadzone na wystawie różnorodne eksponaty: makiety osiedli, modele domów, meble pokojowe, kuchenne i do łazienki, urządzenia techniczne, zabawki i naczynia stołowe. Wystawę uzupełniały reprodukcje projektów i archiwalnych zdjęć; zrezygnowano z pokazania oryginałów z uwagi na trudności z ich pozyskaniem. Wystawa była prezentowana w kościele, największej przestrzeni ekspozycyjnej Muzeum Architektury. Zgodnie z projektem aranżacji na prezbiterium stanęło 6 desek kreślarskich typu Kuhlmann i Skala, na których umieszczono projekty i zdjęcia z różnych etapów budowy osiedli. Na specjalnie wybudowanej ściance obiegającej prezbiterium, naklejono tapetę ze zdjęciami osiedli z lotu ptaka lub pokazującymi ich większe fragmenty. Znalazły się tu też krótkie informacje o osiedlach: inicjatorzy, inwestorzy, architekci, cele i koncepcja architektoniczna budowy, technologie. Pośrodku prezbiterium na dużych postumentach ustawiono makiety osiedli. Pozostałą przestrzeń sali ekspozycyjnej przeznaczono na pokazanie detali. W nawie głównej kościoła na 33 stołach stanęły modele domów pogrupowane według miast i wielkości: jedno- i dwurodzinne, szeregowe, wielorodzinne oraz projekty i zdjęcia, głównie wnętrz. Na ścianie obok powieszono zdjęcia domów.

W nawach bocznych zaaranżowanych na przestrzenie mieszkalne pokazano szafę, łóżka, kanapę, stoły, krzesła, fotele, w pełni wyposażoną kuchnię i łazienkę, a także zabawki, naczynia, lampy i drobny sprzęt gospodarstwa domowego. Meble wykonane z giętych rurek lub pełnych elementów metalowych, z drewna lub sklejki były stosunkowo lekkie, ustawne, łatwe do utrzymania w czystości, co gwarantowało też użycie linoleum do pokrycia półek, blatów stołów, biurek i podłóg. Na antresoli pokazano kolor: fragmenty tynków, ram okiennych i drzwi oraz zdjęcia i rysunki. Na drugiej wyświetlano 2 filmy z budowy osiedla Baba i zdjęcia renowacji osiedla Lainz.